समय परिवर्तनशील छ मानव विचारधारा फेरबदल हुँदै जान्छन् जनचाहना स्वार्थमा लटपटिएका हुन्छन्, हरेक समाज नियम कानूनले चल्छ तर कानूनको पालना गर्नु पर्दछ नत्र देश समाज चलाउन कठिन हुन्छ, हामी माथि प्रयोग भएका सबै संविधानहरुलाई ऐतिहासिक दस्तावेजकै रुपमा प्रकाशित गरिरहेका छौं । अध्यापनको लागि सरल र सहज हुने नै छ केवल इतिहासको रुपमा मात्र हो भन्ने कुरा जानकारी गराउन नेपालको संविधान २०१९ लाई ऐतिहासिक जानकारी गराउँदछौं । इतिहासको पानाबाट

स्वस्तिश्री गिरिराजचक्रचुडामणि नरनारायणेत्यादि विविध विरुदावली विराजमान मानोन्त्रत महेन्द्रमाला परम नेपाल प्रताप भास्कार ओजस्विराजन्य
परम गौरवमय तेजस्वी त्रिभुवनप्रजातन्त्र श्रीपद परम उज्ज्वल कीर्तिमय नेपाली श्रीपद परम प्रोज्ज्वल नेपालतारा परम पवित्र ॐरामपट्ट परम ज्योतिमय सुविख्यात त्रिशक्तिपट्टि परम सुप्रसिद्ध प्रबल गोरखादक्षिणबाहु परमाधिपति अतिरथी परम सेनाधिपति श्री श्री श्री श्री श्रीमन्महाराजाधिराज महेन्द्र वीर विक्रम शाहदेव देवानाम् सदा समरविजयिनाम् ।
प्रस्तावना
नेपाल अधिराज्य र नेपाली जनताको सर्वोत्तम हित र समुन्नतिको निमित्त लोक सम्पत्तिको अनुकुल शासन व्यवस्था चलाउनु वाञ्छनीय भएको र त्यस्तो अवस्थामा जनचेतनामा आधारित, राष्ट्रिय प्रतिभा र परम्परा सुदृढ गर्नेदेखि उही सम्पूर्ण जनताको क्रियाशील सहयोग पाउने र विकेन्द्रीकरणको सिद्धान्तलाई अंगाल्ने दल विहिन प्रजातान्त्रिक पंचायत प्रणालीद्वारा मात्र भएको छ भन्ने हाम्रो दृढ विश्वास भएको छ ।
यस्ता प्रकारको सुख र समृद्धि नै सदैव हाम्रो एक मात्र लक्ष्य भइ लक्ष्य प्राप्त गर्नको लागि हामीबाट दृढसंकल्प गरिएको छ ।
नेपाल अधिराज्यको निमित्त एक संविधान बनाई जारी गर्नुपर्ने हुँदा हाम्रा महान तथा आदरणीय पुर्वजहरुका पालादेखि नै पनि आएको हुँदा मुलुकको संवैधानिक कानून, रीत र परम्परा अनुसार हामीमा अदृष्य राजकीय सत्ता र विशेषाधिकार प्रयोग गरिबक्सी हाम्रो श्री ५ महाराजाधिराज महेन्द्र वीर विक्रम शाहदेवबाट यो संविधान बनाई जारी गरिसकेका छौं ।
भाग १
प्रारम्भिक
१. संविधान मूल कानून ः यो संविधान नेपालको मूल कानून हो र यसमा लेखिएका कुराको अधिनमा रही यो संग बाझिने कानून बाझिएको हदसम्म अमान्य हुनेछ ।
२. राष्ट्र ः (१) जुनसुकै धर्म, वर्ग, जात वा जातिका भए पनि समान रुपमा राख्ने र राजमुकुटप्रति भावनाद्वारा एकताको सुत्रमा आवद्ध सबै जनता समष्टि रुपमा एक राष्ट्र हो ।
(२) आफ्नो प्रतिभा र
परम्परा अनुसार राजनैतिक, सांस्कृतिक जीवनको विकास गर्ने र अरु राष्ट्रहरुसँग आफ्नो सम्बन्ध निर्माण गर्ने राष्ट्रको अभिवादन र अदिवाइज अधिकार हो ।
३. अधिराज्य ः (१) नेपाल एउटा स्वतन्त्र, अविभाज्य र सार्वभौमसत्ता सम्पन्न राजतन्त्रात्मक हिन्दु अधिराज्य हो ।
(२) नेपालको क्षेत्र देहाय बमोजिम हुनेछः–
क) यो संविधान प्रारम्भ हुँदाको बखतको क्षेत्र, र ख) यो संविधान प्रारम्भ भएपछि प्राप्त हुने क्षेत्र ।
४. राष्ट्र भाषा ः नेपालको
राष्ट्रभाषा देवनागरी लिपिमा नेपाली भाषा हो ।
५.राष्ट्रिय झण्डा ः सिम्रक
रङ्गको भूई र गाडा निलो रङ्गको किनारा भएको दुई त्रिकोण अलिकति जोरिएको, माथिल्लो भागमा सुर्य चन्द्रको बाीचमा सोह्र आठ कोण देखिने सेतो आकार
र तल्लो भागमा बाह्र कोण युक्त सूर्यको सेता आकार अंकित भएको, परम्परागत झण्डा नेपालको राष्ट्रिय झण्डा हो । सो झण्डा बनाउने तरिका र तत्सम्बन्धी
अरु विवरण अनुसूची १ मा दिईएको
छ ।

६. राष्ट्रिय गान, इत्यादि ः १) अनुसूची २ मा लेखिए बमोजिको श्री ५ को सलामी नेपालको राष्ट्रिय गान हो ।
२) नेपालको राष्ट्रिय फूल लालीगुराँस, राष्ट्रिय रंग सिम्रिक, राष्ट्रिय जनावर गाई र राष्ट्रिय पंछी डाँफे हो ।
३) नेपालको निसाना छाप अनुसूची ३ मा अंकित भए बमोजिमको हुनेछ ।
तर सो निसाना छाप आवश्यकतानुसार ठूलो वा सानो
आकारको बनाउन सकिने छ र त्यसमा श्री ५ को सरकारबाट रंग प्रयोग हुन सक्नेछ ।
भाग २
नागरिकता
७. संविधान प्रारम्भ हुँदाका बखतको नागरिकताः
नेपालमा स्थायी बासस्थान भएको देहायको प्रत्येक व्यक्ति यो संविधान प्रारम्भ हुँदाका बखत नेपालको नागरिक ठहर्नेछ ।
क) जो नेपालमा जन्मेको हो,
ख) जसको आमा बाबुमा एक जना नेपालमा जन्मेको हो,
ग) नेपालको कानून र रीत बमोजिम नेपालको नागरिकका साथ कुनै किसिमको वैवाहिक सम्बन्ध भएको स्वास्नी मानिस, वा
घ) नेपालको कानून बमोजिम जसले नागरिकताको प्रमाणपत्र लिईसकेको छ ।
८.नागरिकताको प्राप्ति र समाप्ति कानून बमोजिम निर्धारित हुने ः
१) यो संविधान प्रारम्भ भएपछि नेपालको नागरिकताको प्राप्ति, समाप्ति र तत्सम्बन्धी अरु कुरा कानूनले निर्धारित गरे बमोजिम हुनेछ ।
२) उपधार (१) बमोजिम कानून बनाउँदा अरु कुराका अतिरिक्त, विदेशीलाई नागरिकताको प्राप्ति देहायका कुराका आधारमा हुन सक्ने शर्त राखिनेछ ः–
क) नेपालको राष्ट्रभाषा बोल्न र लेख्न जान्ने,
ख) नेपालमा कुनै व्यवसाय गरी बसेको,
ग) अन्य राज्यको नागरिकता त्याग्न कारवाही चलाएको,
घ) कानूनमा व्यवस्था भए बमोजिमको नेपाली उत्पत्तिका व्यक्तिको हकमा कम्तीमा दुई वर्ष, नेपाली
नागरिकसँग वैवाहिक सम्बन्ध भएकी विदेशी नारीको हकमा निजले सो विदेशको नागरिकता त्यागेपछि र अरुको हकमा कम्तीमा पन्ध्र वर्षको अवधिसम्म नेपालमा बसोबास गरेको, र
ङ) खण्ड –क), (ख) र (घ) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि
अन्तराष्ट्रिय ख्याति प्राप्त व्यक्तिले नेपाली नागरिकताको लागि आवेदन गरेको वा खण्ड (क), (ख), (ग) र (घ) मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि विशेष ख्याति प्राप्त व्यक्तिलाई सम्मानार्थ नेपालको
नागरिकता प्रादन गर्ने ।
घ) उपधारा (१) बमोजिम कानून बनाउँदा, अरु कुराका अतिरिक्त
नागरिकताको समाप्ति देहायका कुराको आधारमा हुन सक्ने शर्त राखिनेछः–
क) नेपालको विरुद्ध हातहतियार उठाएको वा उठाउने कुचेष्टा गरेको वा
राज्यका विरुद्ध अनय अपराध गरेको, वा
ख) युद्धको समयमा वा अन्य संकटकालीन अवस्थामा कानूनद्वारा
निर्धारण गरिए अनुसार राज्यको सेवा
नगरेको वा सेवा गर्न नखोजेको । क्रमशः